Meditatie, 20 augustus 2021

Heimwee

Een vriendin vertelde laatst dat haar geloof aan het schudden was gebracht omdat ze opeens getroffen werd door de vraag: maar wat als het allemaal niet waar is? Een vraag die veel mensen moeten herkennen. Ik heb hem een tijd op afstand gehouden, maar toen ik hem eenmaal toeliet leek het alsof alles op de helling stond, zoals ik al eerder schreef. (Het kwam bij haar o.a. omdat ze zich realiseerde dat de scheidslijn tussen goede en verkeerde mensen niet samenvalt met die tussen christenen en niet-christenen.) Wie is God dan voor jullie, vroeg ze aan de vrienden rond de tafel. Ik weet niet goed meer welke antwoorden er werden gegeven, omdat ik te veel door die vraag in beslag werd genomen.

Wie is God voor jou, vroegen we op een gegeven moment. Wil je nog iets met geloof, of voelt het ook soms aantrekkelijk om alles vaarwel te zeggen? Het was ingewikkeld. Enerzijds was het verliezen van het oude geloof bevrijdend, omdat je niet meer gebonden bent aan allerlei oude ideeën. Tegelijk was ze ook zoekende. Ze was er zeker van dat God bestaat, maar hoe, wat of wie hij verder dan is, wist ze (nog) niet. Dat herkende ik, ik heb dat ongeveer hetzelfde. En ook niet per se haast om het weer in te kleuren, voor zover mogelijk, omdat oude (spook)beelden van God soms makkelijk weer terugkomen.

Wat, vroeg ik me af, zorgt er dan toch voor dat je terug blijft komen? Je zou ook in het leven kunnen staan zonder God. Ik heb het antwoord nog niet, maar heb mijn eerste ingevingen op een rijtje gezet:

  • Voor een deel is het nostalgie, de herinnering aan een wereldbeeld waarin alles klopte, en in een samenhangend verband te brengen was.
  • Twee, het idee dat het universum, of alles wat er gebeurt, van het goede doortrokken is, en dat alles uiteindelijk dus een zin heeft, en niet of kwaad, of kil en zinloos is.
  • Drie, heimwee naar de relatie die ik ooit met God ervoer, en die alles op een persoonlijk niveau ook nog eens zin gaf, omdat de schepper zich direct met de gebeurtenissen in je leven bemoeit.
  • Vier, het idee dat het leven in perspectief komt te staan door waar je je op zondag mee bezighoudt (de eeuwigheid), en op vaste momenten gedurende de dag; de realisatie dat de dingen in het perspectief van de eeuwigheid een totaal andere waarde hebben dan in het dagelijks leven, wat de zaken relativeert, en tegelijk meer zin geeft.
  • Vijf, daaraan verwant, dat het uiteindelijk niet gaat om je eigen prestaties of die van andere mensen, wat je/iemand bereikt in het leven, status, bezit, macht, of succes, maar om te leven uit liefde voor je medemens, en dat dat genoeg is, en de rest zelfs oppervlakkigheid.

Ergens onderweg zijn die dingen uit mijn wereldbeeld weggegleden, en dat laatste is zelfs bij tijden omgekeerd. (De reality check die komt bij studeren en zoeken naar een baan: je moet ook voor jezelf zorgen, en zorgen dat je een goed verhaal hebt om jezelf aan mensen te verkopen, zowel op het gebied van werk als relaties.) Dit zijn dingen die de moeite waard zijn, maar die in de dagelijkse praktijk gauw dreigen te verdwijnen of vervagen. Ik denk niet omdat je je toch laat meeslepen door aardse beslommeringen en begeerten – door je zondige natuur, zoals ons vroeger vaak werd ingepeperd – maar eerder omdat ik soms de moed verlies, de durf om erin te geloven, omdat het soms klinkt als jezelf iets aanpraten, en misschien te mooi om waar te zijn: de zeepbel kan dan uiteenspatten, en dan heb je niets meer.

De vraag is alleen of je je niet altijd iets aanpraat, en of dat ‘realisme’ van alledag niet eigenlijk cynisch is, een soort zelfbescherming tegen eventuele tegenslag. Misschien is dat juist de waarde van een eeuwenoude traditie, dat mensen steeds geprobeerd hebben hun leven in te richten volgens bepaalde ideeën, en dat we uiteindelijk hebben geleerd, dit is hoe het moet, hoe contra-intuïtief het op het eerste gezicht ook lijkt: vergeet het idee van controle over je leven, je status, bezit, gezondheid, toekomst, maar geef je over aan het besef dat je die niet hebt, en besteed je energie aan het liefhebben van je medemens. Nu nog de moed vinden.

(Over dat verlies van oude (geloofs)beelden en heimwee daarnaar schreef Maarten van Roozendaal een lied, uitgevoerd in 2011 met Paul de Munnik op de Uitmarkt: https://www.youtube.com/watch?v=R9Yz-cKD1FQ&ab.)

Arend Elias Oostindiër

Wil je op deze meditatie reageren, klik Reageren
Wil je eerdere reacties bekijken, klik Reacties bekijken (na zelf een reactie gegeven te hebben)