Meditatie, 2 juli 2021

Waarheid

‘Maar wat is waarheid’, vroeg Pilatus aan Jezus toen hij hem aan een verhoor onderwierp. Hij zei dat in reactie op deze uitspraak van Jezus: ‘Ik ben geboren en naar de wereld gekomen om van de waarheid te getuigen, en ieder die de waarheid is toegedaan, luistert naar wat ik zeg.’ Tja, dacht Pilatus toen, er zijn zoveel waarheden. Er zijn zoveel mensen die claimen de waarheid te spreken. Wat is waarheid?

Jezus had op deze vraag kunnen antwoorden: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven.’ Hij is de waarheid in eigen persoon. Maar na Pilatus’ vraag: ‘Maar wat is waarheid?’, is het gesprek over, en de vraag blijft hangen. Pilatus maakt geen keuze. Tegelijk vindt Pilatus Jezus’ waarheid blijkbaar niet bedreigend, want als hij weer naar buiten gaat zegt hij tegen de Joden: ‘Ik heb geen schuld in hem gevonden.’ Jezus heeft geen strafbaar feit gepleegd, en Jezus’ denkbeelden zijn wat Pilatus betreft niet staatsgevaarlijk. Als het aan hem ligt kan Jezus vrijgelaten worden.

Ja, wat is waarheid? Dat er verschil van mening is over de waarheid van de verschillende godsdiensten is duidelijk. Zelfs al zijn wij overtuigd van onze eigen religieuze waarheid, wij weten dat die lang niet door iedereen gedeeld wordt. Ook over politieke waarheden is verschil van mening mogelijk. Er zitten 18 politieke partijen in de tweede kamer, en ook binnen de partijen zelf zijn er nog verschillende opvattingen.

Maar het lijkt wel alsof tegenwoordig alles onduidelijk is. Er is twijfel aan het nut en de veiligheid van vaccinaties in het algemeen en van coronavaccins in het bijzonder. Er is niet alleen discussie over hoe het klimaatprobleem opgelost moet worden, maar ook over de vraag of er eigenlijk wel een probleem is. En de manier waarop de werkelijkheid wordt weergegeven kan van krant tot krant verschillen.

Misschien is het probleem dat waarheid te veel de klank heeft van feitelijkheid. En te veel gaat over gelijk hebben of gelijk krijgen. Of over macht hebben. Elkaar met de feiten om de oren slaan. Iemand ongenadig de waarheid zeggen. Waarheid is in de bijbel niet in de eerste plaats rationeel, cognitief, feitelijk, maar heeft met goedheid te maken, en is gericht op mensen. Over Jezus, het Woord dat mens is geworden, wordt gezegd dat hij vol was ‘van goedheid en waarheid’. Bij Jezus gaat dat samen, en hij zal dus alleen genadig de waarheid zeggen.

Bijbels gezien betekent ware dingen zeggen nog niet automatisch dat je de waarheid zegt. Want waarheid zoekt het beste voor de ander, wil graag dat de ander er beter van wordt. Wij kunnen soms met de waarheid de ander pijn doen, hem of haar afbreken. Maar waarheid is opbouwend. We spreken de waarheid als dat goed is voor de ander, en zijn welzijn op het oog heeft. Dat vraagt om een heel andere omgang met feiten.

Waarheid is ook iets wat je dóet, waarnaar je moet leven. Je kunt niet zeggen dat je aan God verbonden bent, die licht is, en tegelijkertijd je weg in het duister gaan. Dan leef je niet volgens de waarheid (1 Johannes 1:6). Als Jezus de waarheid in eigen persoon is, dan moet je de waarheid ook aan niemand opdringen. Als je deze Waarheid ontmoet, moet je zelf een keuze maken, en je eraan overgeven, en dat geldt voor ieder ander.

Over heel veel dingen zullen er altijd meningsverschillen en discussies blijven. Zelfs als we het over de feiten eens zijn, kan de interpretatie nog verschillen en dat geldt ook voor de manier waarop we op die feiten reageren.
Maar als Christus, de waarheid zelf, eropuit is om mensen te zegenen en het goede leven met God te geven, dan kunnen we nooit onze overtuigingen aan anderen opdringen, of anderen veroordelen of marginaliseren als ze het niet met ons eens zijn. Dan zijn we in navolging van Christus geroepen om de ander te zegenen en zijn of haar welzijn te zoeken. Dan moeten we niet uit geldingsdrang of eigenwaan handelen, maar in alle bescheidenheid de ander belangrijker achten dan onszelf. Dan zijn we er niet in de eerste plaats op uit om gelijk te krijgen, maar om de waarheid in praktijk te brengen. Om meelevend, goed, bescheiden, zachtmoedig en geduldig te zijn. Misschien dat we dan meer ontspannen om kunnen gaan met die vraag: wat is waarheid?, en tegelijk juist extra gemotiveerd zijn om de waarheid te doen en Jezus Christus na te volgen, en zo voor alle mensen het goede te doen.

Dick Mak

Wil je op deze meditatie reageren, klik Reageren
Wil je eerdere reacties bekijken, klik Reacties bekijken (na zelf een reactie gegeven te hebben)