meditatie, 16 juli 2021

Op de grens van spreken en zwijgen

Salomo geeft in het bijbelboek Spreuken nogal veel dringende adviezen als het om spreken en zwijgen gaat. Velen komen op hetzelfde neer, en toch verveelt het niet om die spreuken eens helemaal door te lezen. Ik heb voor deze meditatie een aantal verzen uitgezocht die direct of indirect gaan over spreken en zwijgen.

Wie zijn mond op slot houdt, waakt over zichzelf, wie zijn lippen hun gang laat gaan, stort zichzelf in het verderf. (13:3)

Één van de meest fantastische dingen aan de schepping van God vind ik dat hij mensen de mogelijkheid heeft gegeven om te spreken (en te zingen!). Niet alleen zijn daar fysiek alle ‘onderdelen’ voor aanwezig, maar we hebben ook het wonderbaarlijke vermogen om ons een taal eigen te maken en ons allemaal op een persoonlijke manier uit te drukken. We kunnen heel primair bij elkaar aangeven wat onze behoeftes zijn, en we kunnen door taal ook op langere termijn en in een grote groep regels en plannen maken. In de bijbel wordt echter direct duidelijk dat het met spreken ook zo gauw mis kan gaan. Wat als de slang uit Genesis niet had kunnen spreken?

Een verstandig mens loopt niet met zijn kennis te koop, dwazen strooien met hun dwaasheid. (12:23)

Er is iets vreemds aan de hand met bovenstaande uitspraak, zo voelt het. Als de Spreuken inderdaad door Salomo zijn geschreven, wat door velen wordt aangenomen, loopt hij dan niet zelf een beetje met zijn kennis te koop? Of had hij een uitzonderingspositie omdat die wijsheid hem rechtstreeks door God was gegeven? Ik vind het in elk geval wel een lastige. Wat heeft de wereld uiteindelijk aan zwijgende wijze mensen? Misschien zit het hem alleen in het ‘te koop lopen met’, wat in de Bijbel in Gewone Taal vertaald is als ‘opscheppen’.

 Bij een roddelaar is een geheim niet veilig. Wie betrouwbaar is, hult zich in zwijgen. (11:13)

Wat kan er nog meer misgaan naast opschepperij? Veel. Veroordelen, minachten, roddelen. Soms lijkt eerlijk spreken het hoogste goed te zijn. Als je een zuiver geweten hebt, zou je toch alles met je omgeving moeten kunnen delen? Maar er zit soms ook een gouden middenweg tussen de waarheid en de leugen, lijkt deze spreuk te zeggen. Het kan voorkomen dat je een ander juist beschermt door niet de waarheid over hem te vertellen. Ook al kan het verleidelijk zijn om met die exclusieve informatie de aandacht te trekken. U kunt er vast een voorbeeld bij bedenken.

Wie heimelijk zijn oog dichtknijpt, heeft kwaad in de zin. Wie zijn lippen samenperst, heeft het kwaad al gedaan. (16 vers 30)

Misschien leg ik deze spreuk wel anders uit dan u. In elk geval doet de Bijbel in Gewone Taal het anders dan ik. (Daar staat als tweede helft: ‘…Mensen die doen alsof ze leugens niet horen, zijn zelf ook bedriegers.’) Ik zie dit als een vers waarin een nadeel van het zwijgen wordt genoemd. Het gaat voor mij over je geweten. Zodra je merkt dat je ergens niet meer vrijuit over durft te spreken, is er blijkbaar iets mis met je plannen. Dat klinkt logisch, maar soms kan zo’n gevoel maar heel subtiel aanwezig zijn. Het is denk ik goed om vaak bij jezelf na te gaan of je je eigen belangen niet te veel op één zet.

Wie iets goeds zegt, voedt zich met zijn eigen woorden, van wat hij tot stand brengt, profiteert hij zelf. (12:14)

Goed, soms is het verkeerd om te spreken, maar soms dus ook om te zwijgen! Heeft dit bijbelboek dan ook adviezen voor wat je wél zou moeten doen? Ja, zoiets vond ik ook. We kunnen gelukkig niet alleen maar ellende aanrichten met ons spreken. Al geeft deze spreuk nog geen inzicht in wat er dan goed is om te zeggen. Maar vaak weet je dat zelf wel. Iets wat opbouwend, oprecht, liefdevol is. Daar heb je dat geweten weer. Misschien moeten we ons geweten maar eens trainen om ons ook opmerkzaam te maken op het goede, niet alleen op het kwade. Is het geen mooi idee dat je jezelf kunt voeden met de juiste woorden? Dat woorden je verder kunnen brengen in je eigen worstelingen, en wie weet ook kunnen helpen bij die van een ander.

Ten slotte nog één om gewoon in het achterhoofd te houden de komende week. Aan welke koning denkt u? Waarom verbindt hij zich aan eerlijke mensen?

Een koning schept behagen in oprechte woorden, wie de waarheid spreekt, is hem dierbaar. (16:13)

 Christy Luth

Wil je op deze meditatie reageren, klik Reageren
Wil je eerdere reacties bekijken, klik Reacties bekijken (na zelf een reactie gegeven te hebben)